Amsterdam, 12 februari 2023

Geachte college van Burgemeester en Wethouders, geachte Raadsleden,

Amsterdam is binnen Nederland een voorloper op het gebied van wooncoöperatiebeleid en een lichtend voorbeeld voor andere gemeentes en landelijk beleid.

Met de drie kavels uitgegeven in de pilot in 2016 (waarvan De Warren als eerste onlangs voltooid is) wilde de gemeente verkennen hoe ze de wooncoöperaties het beste kunnen ondersteunen en mogelijk maken. De Nieuwe Meent is de tweede kavel die in het kader van deze pilot is uitgegeven.

Met een fantastisch plan voor woningen, maar vooral ook de open structuur waarmee De Nieuwe Meent niet alleen de toekomstige bewoners, maar ook de toekomstige buren bij het project vanaf het begin af aan betrokken heeft, is De Nieuwe Meent een inspirerend voorbeeld voor actieve
participatie in de buurt op het gebied van volkshuisvesting.

Op een bouwtechnisch moeilijk gelegen kavel, heeft De Nieuwe Meent een prachtig gebouw ontworpen, met sociale woningen en woningen voor woongroepen. Daarmee zal De Nieuwe Meent een thuis geven aan diverse bewoners, in een woonvorm die anders niet door de markt gerealiseerd
wordt. Daarnaast creëert De Nieuwe Meent ook ruimtes die een thuis zullen zijn voor de buurt, om elkaar te ontmoeten.

Als koploper heeft De Nieuwe Meent wegen begaan die er nog niet waren. Samen met de gemeenteambtenaren van de afdeling Wonen (maar ook aanverwante afdelingen, als Grondzaken en Juridische Zaken) hebben de leden onderzocht hoe je eigenlijk vandaag de dag een wooncoöperatie
realiseert. Ze hebben ervaring en kennis opgedaan die ze graag verder geven aan volgende wooncoöperaties; tegelijkertijd heeft de gemeente veel geleerd over hoe ze samen kunnen werken met actief betrokken burgers. Dit was niet makkelijk – er zijn fouten gemaakt (o.a. in de erfpachtberekening), die veel tijd kostten om te herstellen – tijd die kostbaar bleek te zijn.

In de zomer van 2021 gaf de gemeenteraad groen licht aan het Wooncoöperatiefonds (officieel, de Stimuleringslening Wooncoöperaties Amsterdam) – waarbij de toenmalige wethouder Wonen aangaf in de vergadering dat verschillende wooncoöperaties echt zaten te springen om het fonds. Dankzij dit fonds zouden wooncoöperaties het deel kunnen financieren dat banken niet wilden of konden financieren. De eerste twee aanvragers waren De Nieuwe Meent en Het Nieuwe Bajesdorp.

Uit eigen ervaring met Het Nieuwe Bajesdorp hebben we geleerd dat zo’n nieuw fonds tijd nodig heeft om ingeregeld te worden – zowel door de ambtenaren, als door de uitvoerder SVn. Waar in de zomer van 2021 de hypotheekrentes nog laag waren, begonnen die in het najaar van 2021 testijgen, en met de uitbraak van de oorlog in Oekraïne nog harder en steeg de inflatie fors. Wooncoöperaties raakten daardoor in een spiraal van de businesscase rond hebben, beslistermijnen en ambtelijke processen die net iets langer duren dan verwacht, rentestijging en inflatie, businesscase niet meer rond, bezuinigen en/of ander geld vinden, businesscase rond, beslistermijnen en ambtelijke processen die net iets langer duren dan verwacht, enzovoort. Het Nieuwe Bajesdorp is door het oog van de naald gekropen en heeft het net op tijd gered begin september 2022 en is inmiddels aan het bouwen. Voor De Nieuwe Meent lag het moeilijker, en
bevindt zich nu aan het einde van de spiraal.

Er is al enkele jaren hard gewerkt door zowel de initiatiefnemers, de ambtenaren en iedereen die betrokken is geweest bij De Nieuwe Meent. Er is nieuw terrein ontgonnen en er is veel geleerd over hoe het beleid kan worden verbeterd. Met de ambitie die de gemeente heeft op het gebied van
wooncoöperaties, kan het niet laten gebeuren dat dit werk verloren zal gaan.

De stijgende rentes en de inflatie van de bouwkosten had niemand verwacht in de zomer van 2021. Niet alleen wooncoöperaties, maar alle woningbouwprojecten lopen tegen deze problemen aan. Daardoor bestaat er een grote kans dat Amsterdam in de komende jaren niet aan haar taakstelling voor de realisatie van 7500 woningen per jaar kan voldoen, terwijl er een grote woningnood heerst.

De gemeente heeft dus al enorm veel geïnvesteerd in De Nieuwe Meent, evenals de leden van De Nieuwe Meent, en iedereen die er op zeker moment bij betrokken was. Er ligt een ontwerp, een omgevingsvergunning, een aanneemcontract, cofinanciering vanuit verschillende middelen, en een optie voor een hypotheek bij een bank, waarvan wij weten (uit ervaring met Het Nieuwe Bajesdorp) dat deze achter het project zal staan. Nu de stekker er uit trekken betekent dan ook dat je ongelooflijk veel werk, tijd, en geld over de balk gooit van zowel de gemeente als de gemeenschap, en 40 woonplekken minder gerealiseerd worden in Amsterdam in 2023.

Als er op de kavel van De Nieuwe Meent een nieuwe ontwikkelaar aan de slag moet gaan, dan zal het zo nog 5 jaar duren voordat deze lege kavel bewoond wordt. Maar ook, als de Nieuwe Meent op dit punt in het proces alsnog faalt, dan zal de gemeente Amsterdam zeker niet haar ambitie van 7000 wooncoöperatiewoningen in 2030 halen, en blijft het bij de 36 woningen van De Warren en de 11 woningen van Het Nieuwe Bajesdorp. Dan verdwijnt het vertrouwen van de honderden, zo niet duizenden, mensen in Amsterdam die wooncoöperaties willen bouwen en ondersteunen, en
raakt de kaartenbak van wooncoöperaties stap voor stap leeg.

Help dus De Nieuwe Meent om door het oog van de naald te kruipen en hun business case rond te krijgen door een van de aanpassingen te doen waarnaar ze vragen. Geef de ambtenaren het mandaat om uit de spiraal te stappen en in een constructief overleg met de financiers de knoop
door te hakken en het project mogelijk te maken.

En kijk dan samen met de wooncoöperatiebeweging in Amsterdam hoe we verder kunnen samenwerken in de toekomst om de 7000 wooncoöperatiewoningen in 2030 een realiteit te laten worden.


Met vriendelijke groeten,
namens Het Nieuwe Bajesdorp
Joram Kraaijeveld
voorzitter Vastgoedvereniging Het Nieuwe Bajesdorp